CH4 = Methaan, ook wel moerasgas genoemd, is een krachtig broeikasgas, met een CO2-equivalent van wel 23 (!), wat wil zeggen dat een eenheid Methaan 23 maal sterker de warmte in de atmosfeer vasthoudt als dezelfde hoeveelheid CO2. Na CO2 wordt Methaan dan ook beschouwd als het belangrijkste broeikasgas. Aardgas bestaat voor verreweg het grootste deel uit methaangas. In tegenstelling tot wat Frank Schätzing in zijn beroemde "ecothriller" De Zwerm schrijft, is Methaan reukloos, ook al komt het veel voor in combinatie met andere onaangenaam reukende gassen.

Ontstaan
Methaan ontstaat bij afbraak van organische stoffen door bacteriën onder anaerobe omstandigheden. Anaerobe (zuurstofloze) omstandigheden komen veelal in moerasbodems voor. Ook bij bosbranden kan methaan ontstaan door verhitting van organische stof. In januari 2006 is uit laboratoriumonderzoek aan bladeren gebleken dat het tropisch regenwoud mogelijk grote hoeveelheden methaan produceert. Ook in zuurstofarme grond wordt onder andere door de afbraak van dode plantenwortels methaan gevormd. Methaan komt vrij uit faecaliën (mest), boeren en winden van runderen en rendieren, en moerasgassen, maar ook uit (tropische) bossen, bij verrottingsprocessen. Het is uiterst ontvlambaar. Het gas komt ook vrij in kolenmijnen en bij het lekken van gasleidingen voor aardgas.

Schadelijkheid
Methaan is schadelijk voor het milieu, omdat het bijdraagt aan het broeikaseffect èn de vorming van ozon. Het belangrijkste broeikasgas in de atmosfeer van de aarde is echter waterdamp, voor zover dit tot de gassen gerekend kan worden.Waterdamp (veroorzaakt 36-70% van het broeikaseffect, wolken niet meegeteld), kooldioxide (CO2, veroorzaakt 9-26%), methaan (CH4, veroorzaakt 4-9%) en ozon (O3, verooraakt 3-7%). Methaangas veroorzaakt dus volgens Wikipedia slechts 4-9 % van het broeikaseffect. Toch gaat het om grote effecten. Volgens NOVA-TV, 26-9-2008 produceren alle 1,5 miljard runderen in de wereld bijna evenveel broeikaseffect als alle personen- en vrachtauto's en vliegtuigen ter wereld veroorzaken! En dan zijn er nog veel andere bronnen van Methaanuitstoot (zie hierna). In de loop der jaren neemt niet alleen de wereldbevolking sterk toe, maar ook nog eens het aantal runderen per wereldburger, omdat men meer melkproducten en vlees consumeert naarmate men welvarender wordt. Alleen al daarom mag het niet verwonderen dat de hoeveelheid Methaanuitstoot sinds 1850 sterk is gestegen.

Toename in de tijd
Van 1850 tot 2000 is de hoeveelheid methaan in de lucht meer dan verdubbeld, de hoeveelheid C02 "slechts" 30%.

De levensduur van methaan in de atmosfeer is om en nabij de tien jaar, wat wel beduidend minder is dan de meeste schadelijke gassen (Wikipedia, 17-4-2009)

ppm = parts per million
bovenstaande grafiek is op 8-8-2007 ontleent aan:
http://nl.wikipedia.org/wiki/Broeikaseffect

Gegeven dat methaan qua volume sinds 1850 veel sneller is gestegen als CO2, mag het verbazen dat de wereld zo veel doet om de hoeveelheid CO2 te verminderen, maar dat we zo weinig horen over het "methaanprobleem". Wie dat snapt mag het me uitleggen. Toch zijn er wetenschappers en politici die zich er wel druk over maken: zie verderop.
In 2008 groeide de concentratie methaangas in de atmosfeer harder dan ooit in de afgelopen 10 jaar, zo melde het in Genève gevestigde weerbureau van de Verenigde Naties (bron: FD, 26-11-2008).

(klik op de foto voor een vergroting)

In 1909 werd methaan-uitstoot al helemaal nog niet als probleem ervaren, alhoewel de concentratie er van in de atmosfeer al aardig begon te stijgen (zie grafiek hier boven).
Dit historische document kunt U hier bestellen voor € 25.

Methaanuitstoot van runderen
In de omgeving van rundveehouderijen is een verhoogde concentratie van methaan aanwezig, omdat door de bacteriën in de voormagen van runderen bij het heel langzaam verteren van het voedsel methaan gevormd wordt.

Rond ca. het jaar 2000 leidde dat er in Nieuw Zeeland toe dat er plannen kwamen voor een zgn. "schetenbelasting" (bron: Nieuwsblad van het Noorden, ca. 2000), omdat de veestapel goed was voor wel ca. de helft (!) van alle in het land uitgestootte broeikasgassen !

Toch stellen onderzoekers van de universiteit van Wageningen dat de meeste Methaan uit de neus en bek van de runderen komt, dus niet als scheten uit de aars (NOVA-TV, 26-9-2008). Siep Wynia van Elsevier heeft dat per februari 2010 nog niet helemaal meegekregen, zoals uit zijn videopresentatie duidelijk blijkt. Van de 1,5 miljard runderen in de wereld leven er 1,5 miljoen in Nederland (bron: NOVA-TV, 26-9-2008). Die produceren volgens onderzoekers in Wageningen 400 g Methaan / koe / dag (NOVA-TV, 26-9-2008). Volgens onderzoek van het Centrum voor Landbouw en Milieu zou een koe jaarlijks net zo veel broeikasgas uitstoten als een auto (welk type ?) die jaarlijks 70.000 km. rijdt (bron: Marianne Thieme in het FD van 30-6-2009). Wereldwijd zouden de koeiengassen en koeienmest goed zijn voor 1/3e van alle methaanuitstoot en ook nog eens 1/3e van alle ammoniakuitstoot. (Marianne Thieme in het FD van 30-6-2009). Volgens Thieme is de melkveehouderij sowieso een zeer onduurzame sector.

In 2008 treden Argentijnse wetenschappers van het National Institute of Agricultural Technology in Castellar naar buiten met hun onderzoekingen op dit gebied. Zoals op de foto is te zien, verzamelen ze de gassen via slangen in de magen van de koeien, die dan verzameld worden op de rug van de koe in een lichte plastic tank, of, in de stal, in een aan het plafond hangende ballon. Guillermo Berra, een van de onderzoekers, constateerde dat een koe van 550 kg wel 800 à 1000 liter gas per dag produceert. Ze bestuderen medio 2008 ca. 10 koeien. In Wageningen spreken onderzoekers van 400 g Methaan / koe / dag (NOVA-TV, 26-9-2008). Als een van 's werelds grootse rundvleesproducenten, produceren de ca. 55 miljoen Argentijnse runderen naar schatting van deze wetenschappers ca. 30% van alle Argentijnse broeikasgassen. Wetenscahppers onderzoeken nu nieuwe diëten voor koeien die ze gemakkelijker zouden kunnen verteren, minder rijk aan granen, met meer planten, zoals alfalfa en klaver. Men heeft al gevonden dat door tannines toe te voegen de methaanemissie van koeien met 25% kan worden verminderd. bron: http://www.dailymail.co.uk/sciencetech/article-1033656/Reducing-cow-burping-key-tackling-climate-change.html Onderzoek aan de landbouwhogeschool in Wageningen wijst uit dat, als koeien 300g knoflook per week eten, de bacterie die het Methaangas in de voormaag veroorzaakt, deels wordt uitgeschakeld, wat 15% Methaangasproductievermindering geeft. De melk gaat ondanks dat toch niet naar knoflook smaken. En het vlees ?

Alfalfa is een bekend gewas dat al heel lang wordt gebruikt voor veevoeder.

Alfalfa is in het Nederlands (maar ook in het Engels) de naam van de spruitgroente (ontkiemde zaden) van de luzerne (Medicago sativa). Luzerne kan het hele jaar ontkiemen, zodat alfalfa het hele jaar verkrijgbaar is. Alfalfa kan op dezelfde manier worden gebruikt bij de voedselbereiding als taugé, een andere bekende spruitgroente. (bron: http://nl.wikipedia.org/wiki/Alfalfa, d.d. 5-9-2008). Gedroogd en gemalen wordt het gebruikt als koeienvoer.

Voor dat doel werd bv. in 1946 in Delaware (USA) de National Alfalfa Dehydrating and Milling Company opgericht, die publieke aandelen uitgaf tot in elk geval 1974. Deze aandelen zijn bekend in verzamelaarskringen en kunnen - mooi ingelijst - voor betrokkenen in de branche een aardig relatiegeschenk zijn. ----Wordt vervolgd. ---

Schetenbelasting als milieumaatregel of als melkkoe voor de fiscus ?   KOPENHAGEN, 10-2-2009 - Op scheten- en boerenlatend Deens vee moet belasting worden geheven. Dat stelt de commissie die door de Deense regering is gevraagd om met richtlijnen voor een grote hervorming van het Deense belastingsysteem te komen. Als koeien boeren en scheten laten komt er methaan vrij, wat schadelijk is voor het milieu. De deskundigen gaan ervan uit dat de heffingen tot minder vee in Denemarken zullen leiden. De commissie stelt 80 euro per dier voor, wat tot woede bij de boeren leidt. (bron: www.telegraaf.nl, 10-2-09)

Menselijke gasproductie Je darmen lijken een beetje op een moeras. In een moeras zitten veel bacteriën die gas maken. Het gas stijgt op als bubbels en ontsnapt aan de oppervlakte. De bacteriën in je darmen maken ook gas, terwijl ze je eten verteren. Per dag maken de bacteriën wel zo’n 1 tot 1,5 liter gas. Bij mensen moet dat gas er ook uit. Meestal gebeurt dat via scheten. Wat gebeurt er nu met een scheet die je niet laten kunt (omdat je in gezelschap bent bij voorbeeld). Wordt het een boer? Nee, een boer is lucht die je inslikt of via frisdrank binnen krijgt. Denk maar eens aan de boertjes die je moet laten als je cola gedronken hebt. Komt hij er later met veel kracht toch uit? Nee, ook dat is niet het geval. Het gas komt gedeeltelijk in de poep die daardoor een beetje luchtig wordt. En het gas kan ook via je darmen in het bloed terechtkomen. En wat gebeurt er als dat gas in je bloed komt? Dan adem je het even later gewoon uit. Wees daarom niet bang voor slechte adem, want dat gas stinkt dan niet meer. Wist je trouwens dat iedereen gemiddeld 8 tot 25 scheten per dag laat? (bron: http://www.nwo.nl/nwohome.nsf/pages/NWOP_5VTKQZ ).

Menselijke scheten bestaan voor een klein deel uit methaan, misschien dat er een heel klein beetje butaan in zit, maar verder o.a. ethaan, propaan, koolzuur, zwavelwaterstof en andere zwavel verbindingen. De precieze samenstelling hangt af van je dieet. Van de volwassenen produceert 2/3 niet eens scheten die methaan bevatten. Wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond,  dat van de methaan-houdende scheten de hoeveelheid methaan tot 10% op kan lopen. Het aansteken van de scheet is een beoefende bezigheid, maar zeker niet ongevaarlijk. Lees verder wat Wikipedia te melden heeft over winderigheid bij mensen.

"Het enige ornament dat de koning droeg was een ring met een grote parel. De koning stond bekend als een nuchter mens die niet van opsmuk en verkwisting hield. Dat was een van de redenen dat de Britten van hem hielden. Elgin boog diep voor de vorst. "Trek eens aan onze vinger". Elgin rechtte zijn rug, als een jong boompje dat omhoog kwam in de wind, en opende verbaasd zijn mond om iets te zeggen. Maar er kwam niets uit. "Kom, trek eens aan onze vinger", herhaalde de vorst. Het was de vinger met de parel. 'Trek maar aan de parel, dat is het makkelijkst. Mooi dingetje, vind u niet? Geschenk van een Pasja". Elgin trok aan de Koninklijke vinger van George's rechter-hand, rukte aan de parel. Het gezicht van de vorst werd kersenrood. Een daverende plofwolk schoot los. De dansers weken achteruit met opgetrokken neuzen. Het leek of er een paard steigerde en met zijn achterbenen naar hen uithaalde. Het menuet verplaatste zich enkele meters, de dans afbreken zou een belediging zijn.. George proestte het uit. "Kom even met ons mee, Elgin", zei de vorst toen hij uitgelachen was.

Bij koeien bestaat het grotendeels uit methaan. Een enkele keer explodeert een koe hierdoor, bij mensen is de kans op de vorming van een explosief mengsel nihil.
De hoeveelheid methaan uit de scheten van 6,4 milhard mensen wereldwijd valt in het niet bij die van de ca. 1,5 miljard runderen, die per rund wel 100 à 1000 liter gas per dag produceren, waarin heel wat methaan.
Maar de mensheid produceert zelf dus wel methaan we houden per persoon, naarmate we rijker worden, ook steeds meer runderen aan voor de consumptie van vlees en melk..

Methaan in mest
Het FD van 4-9-2008 meldt dat de totale hoeveelheid in Nederland geproduceerde mest van onze veestapels 70 miljoen ton bedraagt, dus 70.000 miljoen kilo. Per inwoner is dat 70.000 : 16,5 = ruim 4.000 kilo per jaar en per dag ruim 10 kilo ! Hoeveel methaan hiermee is geralateerd verneem ik graag eens van een deskundige. Daarnaast hebben we nog de mest van onze ruim 16 miljoen inwoners (gem.1 ons p.p. per dag), hun huisdieren en al het andere vee dat op boerderijen huist, zoals paarden en - in groten getale - varkens en kippen.

bronnen:
- Jan Meut, op het wetenschapsforum http://www.wetenschapsforum.nl/index.php?showtopic=2422, d.d. 30-8-2004.
- http://gevaarlijke-stoffen.com/Artikel143/ d.d. 4-1-2009

Weglekkend aardgas uit pijpleidingen
Aardgas bestaat voornamelijk uit methaan en hogere koolwaterstoffen (zoals ethaan) en inerte gassen (zoals stikstof en kooldioxide). In de Nederlandse distributiegassen ligt het CO2 = kooldioxide-percentage tussen 0,9 en 8 (bron: Publicatiereeks Gevaarlijke Stoffen 26, ministerie van VROM, juni 2005). Aardgas uit het Slochteren veld in Groningen bestaat voor 81% uit methaan (bron: Gasterra).
Anno 2008 komt ongeveer 25% van het in Europa gebruikte aardgas uit Rusland (FD, 8-12-08).
Arno Glastra wijst er in een commentaar op dat weglekkend Russisch gas een gigantische broeikasgasbelasting oplevert. Het transport van gas uit Siberië gaat via krakkemikkige leidingen met vele lekkages. Volgens Glastra lekt er 3-5% weg in de atmosfeer. Omdat Methaan qua broeikaseffect een CO2-equivalent heeft van 23 kun je berekenen dat dat weglekken van methaan .81 x (3 à 5%) x 23 = 56 à 93 % CO2 equivalent aan broeikas-effect geeft (even aannemende dat Russisch gas ook voor 81% uit Methaan zou bestaan, wat natuurlijk niet exact zo zal zijn). Als we van die 3 à 5 % even 4% maken, dan wordt het ca. 75 %. Voor elke kuub Russisch aardgas die we in Europa verstoken gaat dus aaan weglekkend methaan al een CO2-equivalent van 0,75 kuub de atmosfeer in voor dat we een kuub geleverd aardgas opstoken ! We importeren in Europa in 2008 wel 165 miljard kuub uit Rusland. In totaal importeren we 380 miljard kuub (FD, 4-12-08, p. 7). Wellicht lekt er dus nog wel meer weg dan alleen gas uit Rusland. Als alle berekeningen kloppen dan zou alleen al met de Russische lekkage dus jaarlijks een CO2-equivalent de lucht in gaan van .75 x 165 mrd. = 124 miljard kuub ! Wie het hiermee niet eens is mag het me uitleggen !

Pete Vanderwaaal uit Nieuw Zeeland (pers. comm., 31-8-2012), die ooit aan een gaslijn van Groningen naar de Hoogovens werkte, vraagt zich af hoeveel aardgas op natuurlijke wijze weglekt door onze aardkorst. Hij vraagt zich af of dat niet veel meer is dan wat er uit de transportbuizen weglekt. Verder vraagt hij zich af of Gasunie of Gasterra gegevens publiceert over aardgaslekken uit ons nationale netwerk. Wie het weet mag het me mailen !

Affakkelen van gas
De hoeveelheid aardgas (vooral methaan) die wereldwijd wordt verbrand door "affakkeling", is gigantisch. Dikwijls omdat er geen infrastructuur is om het ontsnappende gas op te vangen en te transporteren. Dit is een wereldwijd probleem bij de oliewinning. Maar ook zonder feitelijke oliewinning vindt affakkeling plaats, zoals bv. na de mislukte boring door Rusland in het Oostelijk van de Kaspische zee gelegen Turkmenistan, nabij het verloren gegane dorp Darwaza in de Garagum, oftewel Karakoum woestijn.. Er restte een krater, 100 m in diameter en 20 meter diep. Men besloot in 1971 het giftige ontsnappende aardgas maar af te fakkelen, maar dat brandt anno 2009 nog steeds ! Een waarlijk Danteaans verschijnsel en een forse bijdrage (wie kan me zeggen hoe veel ?) aan de CO2 uitstoot in de wereld. Zie de dia slide show en verbaas U ! (Dante Alighieri (1265-1321) uit het Italiaanse Florence, werd vooral beroemd door zijn meesterwerk, de Divina Comedia, een beschrijving van zijn reis door de hemel en de hel. Zie een historisch aandeel (met zijn afbeelding) van een Nederlandse drukkerij die naar hem werd vernoemd.)

Bronnen:
- veel van het bovenstaande is ontleend aan Wikipedia NL d.d. 12-8-2007 en Bron: Wikipedia d.d. 8-8-2007: (http://nl.wikipedia.org/wiki/Broeikaseffect)

- Lees wat Wikipedia nog meer over Methaan te melden heeft.

- Siemon Jeltsema, persoonlijke communicatie, 30-9-2009; 5-12-2009, 12-9-2012..